Obesity Hypoventilation Syndrome: nieuwe uitdagingen voor een oud ziektebeeld

Obesity Hypoventilation Syndrome (OHS) staat voor de associatie tussen enerzijds overgewicht en de ontwikkeling van chronische alveolaire hypoventilatie (letterlijk: te weinig ademhaling door overgewicht). Dit ziektebeeld werd reeds beschreven in 1836 bij een romanfiguur Mr. Pickwick in “The Pickwick papers” van Charles Dickens. Dit syndroom ontstaat door een complexe interactie tussen verstoorde ademhaling gedurende de slaap, verminderde neiging om te ademen ’s nachts en verminderde ademhaling door overgewicht. Dit ziektebeeld is geassocieerd met verhoogde morbiditeit en mortaliteit. Hoe meer overgewicht, hoe groter de kans op OHS.

Definitie

OHS is aanwezig wanneer er tijdens de dag een verhoogd koolzuurgehalte aanwezig blijft in het bloed bij zwaarlijvige patiënten met een BMI van meer dan 30 kg/m². Uiteraard dienen andere oorzaken van hypoventilatie, zoals neuromusculaire ziekten of restrictief longlijden, uitgesloten te worden.

Symptomen

Men dient te denken aan OHS (en ook aan slaapapneusyndroom) bij zwaarlijvige patiënten die gemakkelijk in slaap vallen of overdreven slaperig zijn tijdens de dag, depressief zijn of eventueel een auto-ongeval of werkongeval hadden. De OHS-patiënten zijn daarenboven zeer snel kortademig, hebben gezwollen voeten, blauwe verkleuring van de lippen en de nagels en dikwijls een korte, dikke nek.

Onderzoek

Naast een standaard longfunctieonderzoek dient een slaaponderzoek en bloedgasmeting te gebeuren om OHS (of ook slaapapneusyndroom) op te sporen. Heel veel van de patiënten met OHS hebben ook obstructief slaapapneusyndroom. Dit betekent dat er gedurende de slaap een onderbreking optreedt van de luchtstroom ter hoogte van de hals, wat dikwijls ook gepaard gaat met snurken en onderbreken van het snurkgeluid. De klassieke slaapapneupatiënten vertonen echter overdag geen verhoogd koolzuurgehalte in het bloed. Bij OHS-patiënten vindt men erg verlaagde zuurstofspanning 's nachts en dikwijls heel erg verhoogde koolzuurspanning, vooral tijdens de droomslaap.

Behandeling

Deze patiënten worden behandeld door hun ademhaling te ondersteunen 's nachts met ofwel nasal CPAP (continu positieve druk via een neusmasker, zoals bij slaapapneu) ofwel nasal BiPap (zoals hiervoor maar met hulp bij iedere inademing).
Dit gebeurt dan meestal met een neus-mond masker.

Vermits het overgewicht de uitlokkende factor is, is hier een belangrijke plaats weggelegd voor de bariatrische chirurgie.
Bij gewichtsverlies verdwijnt het OHS-syndroom, doch kan
eventueel wel het slaapapneusyndroom nog aanwezig blijven. Het verhoogd ziekte- en overlijdensrisico valt echter volledig weg.Door het RIZIV werd recent een afzonderlijke revalidatieovereenkomst opgestart, waardoor OHS-patiënten bijna kostenloos worden behandeld met beademing en/of bijkomende zuurstof. Zowel de campus Henri Serruys als de campus Sint-Jan hebben deze RIZIV-erkenning.

Van A tot Zorg